Chrzan na polskich stołach na Wielkanocne śniadanie. Czy wiecie, że używano go w polskiej kuchni od stuleci? Nie każdy wie, że chrzan ma nie tylko walory smakowe, ale też i lecznicze.

CHRZAN POSPOLITY (Armoracia lapathifolia) jest rośliną uprawianą, a także rosnącą dziko. Rozmnaża się przez korzenie, które należy pociąć kawałki i posadzić na wiosnę lub jesienią. Chrzan jest rośliną wieloletnią, zwykle uprawia się go tylko przez 2-3 lata. Najlepiej udaje się na glebach próchniczych gliniasto-piaszczystych. Stary chrzan wykopuje się na wiosnę.

Lista korzyści dla zdrowia jest długa…

Surowcem leczniczym są świeże korzenie działające bakteriobójczo i przeciwreumatycznie. Zawiera glikozyd siarkocyjanowy, gdzie rozpada się do olejku gorczycowego. W medycynie ludowej, utarty korzeń wcierano w stawy z obrzękiem artretycznym i w skórę przy zapaleniu ścięgien. W postaci miazgi, syropu i nalewki stosujemy go do nacierania i okładów w chorobie reumatycznej czy w bólach stawów i mięśni. Chrzan jest rośliną wartościową nie tylko ze względu na walory smakowe, ale i lecznicze. Zawiera więcej witaminy C niż cytryna, prowitaminę A, dużą ilość karotenu, witaminy B1, B2, B6, PP oraz składniki mineralne: żelazo, fosfor, potas, siarka, wapń i magnez. W liściach tej rośliny odkryto wartościowe flawonoidy, np. kwercetynę, kemferol i rutynę oraz kwasy fenolowe. Ten pyszny korzeń chroni przed szkorbutem, ma działanie moczopędne, zwiększa także apetyt, reguluje trawienie (zwłaszcza przy odchudzaniu), poprawia odporność ustroju na przeziębienia. W medycynie ludowej także zalecano picie soku z ćwikły przy schorzeniach wątroby (ale nie stosuje się go przy marskości wątroby!) oraz dróg żółciowych.

W czasie epidemii…

…grypy od dawnych czasów ludzie wykorzystywali korzenie chrzanu, które pomagają w zwalczaniu zakażeń bakteryjnych i grzybicznych. Preparaty z korzeni chrzanu bardzo sprawdzają się w leczeniu także zapalenia zatok, migdałków, ropnego zapalenia gardła i kataru, ułatwiają oddychanie w przypadku infekcji dróg oddechowych. Warzywo to łagodzi napady kaszlu suchego i uporczywego - ma działanie wykrztuśne.

Zjem, ale w jakiej postaci?

Syrop – do 10 dag utartego świeżego chrzanu wlać ½ szklanki przegotowanej i ostudzonej wody, pozostawić pod przykryciem na pół godziny. Wycisnąć sok przez płótno, dodać 10 dag miodu. Zażywać 3 razy dziennie łyżkę stołową natomiast dzieci łyżeczkę do herbatki.

Okłady z miazgi - świeży chrzan drobno utrzeć, miazgę przyłożyć na chore miejsca. Okład trzymać aż do uczucia silnego pieczenia. Jeśli skóra piecze, to należy nasmarować tranem.

Utarte korzenie chrzanu to także dobry sposób na pleśniawki i afty w jamie ustnej.

W kuchni chrzan stosowany jest jako dodatek do sosów, kiszonek i marynat. Produkty spożywcze, np. mięso, ryby, masło. Zawinięte w liście chrzanowe dłużej zachowują świeżość.

A może surówka? Dobra dla dorosłych i dzieci. Marchew, jabłko i chrzan zetrzyj na tarce, dodaj cukru, soli i pieprzu, śmietany i posypać natką pietruszki lub koperkiem.

I na koniec ciekawostka…

Testy kliniczne potwierdziły antybiotyczne działanie chrzanu. Niszczy skutecznie chorobotwórcze bakterie Escherichia coli, Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty). Zwalcza również bakterię Bacillus subtilis, grzyby drożdżoidalne Candida albicans. Specjaliści twierdzą, iż dzienna dawka soku z korzenia chrzanu to ok. 20g.